ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး မစၥတာ
ေတာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) ဟာ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ
စတင္မယ့္ သူ႔ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ ခရီးစဥ္အတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနနဲ႔
ပတ္သက္လို႔ ရခုိင္ျပည္ကို သြားေရာက္ ေလ့လာမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ မၾကာေသးခင္က အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔
စံုစမ္း စစ္ေဆးမွာျဖစ္သလို ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းခံေနရတဲ့ ေဒသခံ
ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းေတြ လြတ္ေျမာက္ေရးကိုလည္း ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လို႔
ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ေဒၚလွလွသန္းက တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး မစၥတာကင္တားနားဟာ သူ႔ရဲ႕ ၆ ႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံခရီးစဥ္ကို ခုသီတင္းပတ္ စတင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ဗီြအိုေအကို အတည္ျပဳ ေျပာၾကားပါတယ္။
“ျမန္မာအစိုးရက က်ေနာ့္ေနာက္ထပ္ခရီးအတြက္ သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။ ခရီးစဥ္ဟာ ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ စတင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၄ ရက္ေန႔အထိ ၾကာျမင့္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာအစိုးရက က်ေနာ့္ကို ရခုိင္ျပည္နယ္ သြားေရာက္ခြင့္ျပဳတဲ့အတြက္ အဲဒီက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ကိုယ္တိုင္ ေလ့လာစံုစမ္းခြင့္ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။”
မစၥတာကင္တားနားဟာ သူ႔ရဲ႕ခရီးစဥ္အတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ေရာက္ရွိစဥ္ ဇြန္လက ျဖစ္ပြားခဲ့ တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္မ်ား အေရးကိစၥအျပင္ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ လူ႔အခြင့္ အေရးအေျခအေနေတြကို ေဒသခံေတြအျပင္ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ပါေတြ႔ဆံုၿပီး ကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ စစ္ေဆးခြင့္ရမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အာဏာပိုင္ေတြ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းၿပီး ႐ံုးတင္စစ္ေဆးျခင္းခံေနရ တဲ့ ေဒသခံ ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းနဲ႔ MSF နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔၀င္ စုစုေပါင္း ဆယ္ဦး တို႔ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လည္း သူ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ မစၥတာ ကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ ေတြ႔လိုပါတယ္။ ဒါက က်ေနာ့္ရဲ႕ခရီးစဥ္အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပါ။ ဒီ ကုလ သမဂၢ၀န္ထမ္းေတြအားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႔ ေဆြးေႏြး ညႇိႏိႈင္းသြားမွာျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္ဘက္က အေရးတႀကီး လိုလားခ်က္ကေတာ့ ဒီ ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းေတြ လြတ္ေျမာက္ဖို႔ပါ။ ဒီလူေတြက ကုလ၀န္ထမ္းေတြ ျဖစ္တာမို႔လို႔ ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္တဦး အေနနဲ႔ ဒီလူေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အထူးပဲ ခံစားမိပါတယ္။
“ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ အဖမ္းခံထားရတဲ့ တျခား NGO ၀န္ထမ္းေတြအတြက္လည္း ထိုနည္း လည္းေကာင္းပါ။ ဒီလူေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တရားစီရင္မႈဟာလည္း ႏုိင္ငံတကာ စံႏႈန္းစံထားနဲ႔ မညီတာေၾကာင့္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီ တရားစီရင္မႈေတြကို လက္မခံႏုိင္ပါဘူး။ ဒီ ထိန္းသိမ္းခံရသူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခြင့္ရဖို႔လည္း ေတာင္းဆိုသြားမွာပါ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ သိသာတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျမင္ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ သူ႔အေနနဲ႔ အားရ ေက်နပ္မိေပမဲ့လို႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အကဲစမ္းမႈေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ရွိေနေသးတယ္လို႔ မစၥတာကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ဆက္လက္ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ အေျခအေနအျပင္ စီးပြားေရး လမ္းပြင့္ လာမႈနဲ႔အတူ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးတို႔လည္း ပါ၀င္တယ္လို႔ မစၥတာ ကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
တိုင္းရင္းသား ရပိုင္ခြင့္မ်ားနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဗုဒၶဟူးေန႔က NLD ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့အခ်က္ဟာလည္း သူ႔အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ျဖစ္တယ္လုိ႔ မစၥတာကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“ႏုိင္ငံမွာအေရးႀကီးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦးက ခုလိုမ်ဳိး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမိုင္းေၾကာင္း အရ ျပႆနာျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥကို လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပတာ သတင္းေကာင္းပါ။ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြကို ဘယ္လို စုစည္းၿပီးေတာ့ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့၊ လူ႔အခြင့္အေရး ကို ေလးစားလိုက္နာတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ပါ။ ဒါဟာလည္း က်ေနာ္ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ တဲ့ တစိတ္တပိုင္းပါ။
“သမိုင္းေၾကာင္းအရ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ခ်င္း၊ ရခုိင္ အစရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ ရရွိေရးအတြက္ လႊတ္ေတာ္မွာ သူတို႔ဆိုင္ရာကိုယ္စားလွယ္ေတြ ရွိေနၾကေပမဲ့ သူတို႔ ဘယ္လို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆြးေႏြးခြင့္ ရၾကမလည္းဆိုတာ က်ေနာ္ ပူပန္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးေတြကို ေလးစားမယ့္ ဥပေဒသစ္ ျပဌာန္းေရး စသည္ျဖင့္ အေရးႀကီး လွပါတယ္။”
မစၥတာကင္တားနားဟာ ခုတေခါက္ ကခ်င္ျပည္နယ္ကို သြားေရာက္ေလ့လာဖို႔ ျမန္မာအစိုးရထံ ခြင့္ပန္ခဲ့ေပမဲ့လို႔လည္း ရက္အခက္အခဲေၾကာင့္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရခဲ့ပါဘူး။
သူ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ေရာက္ရွိစဥ္ ေနျပည္ေတာ္မွာ အစိုးရထိပ္တန္းအရာရွိေတြနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအျပင္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၊ ေဒသခံ NGO ေတြနဲ႔လည္း ေတြ႔ဆံုမယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ သူျပန္မယ့္ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ရန္ကုန္မွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ က်င္းပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကိုေတာ့ ေအာက္တိုဘာလက် ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံႀကီးမွာ အစီရင္ခံစာတင္သြင္းမယ္လုိ႔လည္း သိရပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး မစၥတာကင္တားနားဟာ သူ႔ရဲ႕ ၆ ႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံခရီးစဥ္ကို ခုသီတင္းပတ္ စတင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ဗီြအိုေအကို အတည္ျပဳ ေျပာၾကားပါတယ္။
“ျမန္မာအစိုးရက က်ေနာ့္ေနာက္ထပ္ခရီးအတြက္ သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။ ခရီးစဥ္ဟာ ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ စတင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၄ ရက္ေန႔အထိ ၾကာျမင့္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာအစိုးရက က်ေနာ့္ကို ရခုိင္ျပည္နယ္ သြားေရာက္ခြင့္ျပဳတဲ့အတြက္ အဲဒီက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ကိုယ္တိုင္ ေလ့လာစံုစမ္းခြင့္ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။”
မစၥတာကင္တားနားဟာ သူ႔ရဲ႕ခရီးစဥ္အတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ေရာက္ရွိစဥ္ ဇြန္လက ျဖစ္ပြားခဲ့ တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္မ်ား အေရးကိစၥအျပင္ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ လူ႔အခြင့္ အေရးအေျခအေနေတြကို ေဒသခံေတြအျပင္ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ပါေတြ႔ဆံုၿပီး ကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ စစ္ေဆးခြင့္ရမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အာဏာပိုင္ေတြ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းၿပီး ႐ံုးတင္စစ္ေဆးျခင္းခံေနရ တဲ့ ေဒသခံ ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းနဲ႔ MSF နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔၀င္ စုစုေပါင္း ဆယ္ဦး တို႔ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လည္း သူ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ မစၥတာ ကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္ ေတြ႔လိုပါတယ္။ ဒါက က်ေနာ့္ရဲ႕ခရီးစဥ္အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပါ။ ဒီ ကုလ သမဂၢ၀န္ထမ္းေတြအားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႔ ေဆြးေႏြး ညႇိႏိႈင္းသြားမွာျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္ဘက္က အေရးတႀကီး လိုလားခ်က္ကေတာ့ ဒီ ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္းေတြ လြတ္ေျမာက္ဖို႔ပါ။ ဒီလူေတြက ကုလ၀န္ထမ္းေတြ ျဖစ္တာမို႔လို႔ ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္တဦး အေနနဲ႔ ဒီလူေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အထူးပဲ ခံစားမိပါတယ္။
“ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ အဖမ္းခံထားရတဲ့ တျခား NGO ၀န္ထမ္းေတြအတြက္လည္း ထိုနည္း လည္းေကာင္းပါ။ ဒီလူေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တရားစီရင္မႈဟာလည္း ႏုိင္ငံတကာ စံႏႈန္းစံထားနဲ႔ မညီတာေၾကာင့္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီ တရားစီရင္မႈေတြကို လက္မခံႏုိင္ပါဘူး။ ဒီ ထိန္းသိမ္းခံရသူေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခြင့္ရဖို႔လည္း ေတာင္းဆိုသြားမွာပါ။”
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ သိသာတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျမင္ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ သူ႔အေနနဲ႔ အားရ ေက်နပ္မိေပမဲ့လို႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အကဲစမ္းမႈေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ရွိေနေသးတယ္လို႔ မစၥတာကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ဆက္လက္ ဖမ္းဆီးခံေနရတဲ့ အေျခအေနအျပင္ စီးပြားေရး လမ္းပြင့္ လာမႈနဲ႔အတူ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးတို႔လည္း ပါ၀င္တယ္လို႔ မစၥတာ ကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
တိုင္းရင္းသား ရပိုင္ခြင့္မ်ားနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဗုဒၶဟူးေန႔က NLD ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့အခ်က္ဟာလည္း သူ႔အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ျဖစ္တယ္လုိ႔ မစၥတာကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“ႏုိင္ငံမွာအေရးႀကီးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦးက ခုလိုမ်ဳိး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမိုင္းေၾကာင္း အရ ျပႆနာျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥကို လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပတာ သတင္းေကာင္းပါ။ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြကို ဘယ္လို စုစည္းၿပီးေတာ့ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့၊ လူ႔အခြင့္အေရး ကို ေလးစားလိုက္နာတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ပါ။ ဒါဟာလည္း က်ေနာ္ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ တဲ့ တစိတ္တပိုင္းပါ။
“သမိုင္းေၾကာင္းအရ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ခ်င္း၊ ရခုိင္ အစရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ ရရွိေရးအတြက္ လႊတ္ေတာ္မွာ သူတို႔ဆိုင္ရာကိုယ္စားလွယ္ေတြ ရွိေနၾကေပမဲ့ သူတို႔ ဘယ္လို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆြးေႏြးခြင့္ ရၾကမလည္းဆိုတာ က်ေနာ္ ပူပန္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးေတြကို ေလးစားမယ့္ ဥပေဒသစ္ ျပဌာန္းေရး စသည္ျဖင့္ အေရးႀကီး လွပါတယ္။”
မစၥတာကင္တားနားဟာ ခုတေခါက္ ကခ်င္ျပည္နယ္ကို သြားေရာက္ေလ့လာဖို႔ ျမန္မာအစိုးရထံ ခြင့္ပန္ခဲ့ေပမဲ့လို႔လည္း ရက္အခက္အခဲေၾကာင့္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရခဲ့ပါဘူး။
သူ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ေရာက္ရွိစဥ္ ေနျပည္ေတာ္မွာ အစိုးရထိပ္တန္းအရာရွိေတြနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအျပင္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၊ ေဒသခံ NGO ေတြနဲ႔လည္း ေတြ႔ဆံုမယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ သူျပန္မယ့္ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ရန္ကုန္မွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ က်င္းပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကိုေတာ့ ေအာက္တိုဘာလက် ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံႀကီးမွာ အစီရင္ခံစာတင္သြင္းမယ္လုိ႔လည္း သိရပါတယ္။
